Tại Sao Kiếm Tiền Từ Việc Làm Nhạc Lại Khó Khăn?

Sự cạnh tranh khốc liệt và sự thống trị của các nền tảng phát trực tuyến đã khiến việc kiếm tiền từ âm nhạc trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

Nghề nhạc sĩ từ lâu đã nổi tiếng là một con đường sự nghiệp đầy gian nan, ngay cả với những nghệ sĩ tài năng. Việt Nam có một lượng nghệ sĩ và người làm nhạc cực kỳ đông đảo, đặc biệt với sự phát triển của mạng xã hội và các nền tảng phát trực tuyến. Những ca sĩ trẻ liên tục xuất hiện, các cuộc thi âm nhạc luôn tìm kiếm tài năng mới, khiến thị trường trở nên bão hòa. Ngay cả những nghệ sĩ đã có danh tiếng vẫn phải không ngừng đổi mới để duy trì sự quan tâm từ khán giả.

Ngành công nghiệp âm nhạc ngày càng đông đúc với hàng trăm nghìn ca khúc mới được phát hành mỗi ngày trên các nền tảng trực tuyến. Thêm vào đó, xu hướng âm nhạc thay đổi nhanh chóng. Một bài hát có thể nổi tiếng trong vài tuần rồi nhanh chóng bị thay thế bởi một trào lưu mới. Điều này tạo ra áp lực lớn cho các nhạc sĩ và ca sĩ, buộc họ phải liên tục sáng tạo và tìm cách giữ chân khán giả.

Theo một nghiên cứu từ Pirate.com, 75% nhạc sĩ được khảo sát cho biết họ bị lỗ khi ra mắt sản phẩm do chi phí quảng bá quá cao so với doanh thu từ nhạc số và biểu diễn trực tiếp. Tại Việt Nam, sự cạnh tranh càng trở nên khắc nghiệt hơn khi thị trường bị chi phối bởi những ngôi sao lớn, còn các nghệ sĩ indie gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận khán giả. Những nghệ sĩ trẻ thường phải tự bỏ tiền túi để sản xuất và quảng bá nhạc, nhưng vẫn khó đạt được thành công về tài chính.

Trước đây, nghệ sĩ có thể kiếm tiền từ việc bán đĩa hoặc nhạc số, nhưng với sự lên ngôi của Spotify, Apple Music, YouTube, và các nền tảng nhạc số khác, thu nhập từ việc phát nhạc trực tuyến không còn cao. Tại Việt Nam, doanh thu từ streaming đặc biệt thấp do giá gói đăng ký rẻ và tình trạng nghe nhạc miễn phí phổ biến.

Ví dụ, một bài hát đạt hàng triệu lượt nghe trên Spotify có thể chỉ mang lại một khoản thu nhỏ. Nghệ sĩ chỉ có thể kiếm nhiều hơn nếu có hợp đồng quảng cáo, show diễn, hoặc các nguồn thu nhập khác ngoài phát hành nhạc.

Ngay cả những nghệ sĩ nổi tiếng như Lily Allen vẫn không thể kiếm đủ tiền từ nền tảng này do mức trả phí cực thấp, chỉ từ 0,002 đến 0,004 bảng Anh (tương đương 60 - 120 VNĐ) mỗi lượt nghe. Với những nghệ sĩ nhỏ hơn, con số này không thể giúp họ trang trải chi phí sản xuất, chưa kể đến việc sống bằng nghề. Dù có 7,5 triệu người nghe hàng tháng trên Spotify, Lily Allen vẫn phải tìm đến nền tảng OnlyFans để có thu nhập ổn định hơn.

Đại dịch COVID-19 đã tác động mạnh đến ngành âm nhạc, đặc biệt là các nghệ sĩ biểu diễn trực tiếp. Nhạc trưởng opera Carlo Rizzi cho biết đại dịch đã khiến ngành biểu diễn suy sụp, và ngay cả khi quay trở lại, nhiều nhạc sĩ vẫn gặp khó khăn để kiếm sống.

Theo một báo cáo từ Classic FM, 83% nhạc sĩ chuyên nghiệp tại Anh không thể tìm được công việc ổn định sau đại dịch, và nhiều người đang cân nhắc rời bỏ nghề. Ở Việt Nam, tình trạng này cũng tương tự, khi nhiều ca sĩ và ban nhạc indie không thể tổ chức show diễn hoặc bị giảm thu nhập đáng kể. Nhiều nghệ sĩ indie không có hãng đĩa hậu thuẫn phải tự bỏ tiền túi để quảng bá sản phẩm, nhưng vẫn không thể kiếm lời.

Show diễn trực tiếp là một nguồn thu quan trọng của nghệ sĩ, nhưng không phải ai cũng có thể đều đặn được mời biểu diễn. Những ca sĩ có độ nhận diện cao thường được ưu tiên, trong khi các nghệ sĩ indie hoặc ít tên tuổi hơn khó có cơ hội tiếp cận các sân khấu lớn.

Ngoài ra, hợp đồng quảng cáo hay tài trợ từ nhãn hàng cũng là một nguồn thu lớn, nhưng điều này đòi hỏi nghệ sĩ phải có một hình ảnh phù hợp với thương hiệu. Những nghệ sĩ underground hoặc có phong cách âm nhạc kén người nghe thường gặp nhiều khó khăn trong việc kiếm tiền từ nguồn này.

Đối với những nhạc sĩ chuyên sáng tác, tình hình còn khó khăn hơn. Ở Việt Nam, mức nhuận bút cho một ca khúc thường không cao, và nhiều nhạc sĩ trẻ phải bán ca khúc với giá thấp để tìm cơ hội hợp tác với ca sĩ nổi tiếng. Bản quyền âm nhạc cũng là một vấn đề lớn khi tình trạng vi phạm bản quyền, sử dụng nhạc không xin phép còn phổ biến.

Dù việc kiếm sống bằng âm nhạc chưa bao giờ là dễ dàng, đặc biệt là ở một thị trường đầy cạnh tranh như Việt Nam, vẫn có những hướng đi mới giúp nghệ sĩ duy trì sự nghiệp của mình. Xây dựng thương hiệu cá nhân trên mạng xã hội, đa dạng hóa nguồn thu nhập và tìm kiếm các nền tảng công bằng hơn là một số giải pháp giúp nghệ sĩ tồn tại.

Nhiều nghệ sĩ đang tìm cách kiếm tiền từ merchandise, Patreon, hay tổ chức workshop âm nhạc. Một số nhạc sĩ đang chuyển sang các nền tảng trả phí công bằng hơn cho nghệ sĩ, thay vì phụ thuộc vào Spotify.

Nghệ sĩ nên tham gia các lớp học thanh nhạc, nhạc cụ, sản xuất âm nhạc trực tuyến hoặc trực tiếp. Việc mở rộng kiến thức và kỹ năng giúp họ sáng tạo hơn và tăng tính cạnh tranh.

Ngoài việc ra album truyền thống, nhiều nghệ sĩ thử sức với sáng tác nhạc phim, nhạc quảng cáo, nhạc cho podcast, hay thậm chí là các dự án nhạc kịch. Điều này giúp họ không bị phụ thuộc vào một nguồn thu nhập duy nhất.

Các nền tảng như YouTube, TikTok, Instagram giúp nhạc sĩ tiếp cận công chúng mà không cần qua trung gian. Việc đăng tải sản phẩm hoặc hợp tác với các nghệ sĩ khác trên nền tảng số giúp mở rộng lượng khán giả và tạo ra nhiều cơ hội hợp tác.

Việc tạo dựng thương hiệu cá nhân là một yếu tố quan trọng giúp nghệ sĩ thu hút khán giả và các nhãn hàng. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi không chỉ tài năng mà còn cả chiến lược marketing, sự đầu tư về hình ảnh và đội ngũ hỗ trợ. Những nghệ sĩ tự làm mọi thứ sẽ gặp nhiều rào cản trong việc tiếp cận thị trường và mở rộng tên tuổi.

Dù âm nhạc là một lĩnh vực đầy đam mê, việc kiếm tiền từ nó không hề dễ dàng. Nghệ sĩ tại Việt Nam phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt, nguồn thu nhập không ổn định và nhiều rào cản trong việc xây dựng sự nghiệp. Để thành công, họ không chỉ cần tài năng mà còn phải có chiến lược thông minh, khả năng thích ứng và một hướng đi bền vững trong ngành công nghiệp đầy biến động này.