Đây được xem là quyển sách văn xuôi tiếng Việt đầu tiên được in bằng chữ Quốc ngữ.
Ngày 16/5/2019, chúng tôi đến thăm quan nhà thờ Mằng Lăng thuộc Giáo xứ Mằng Lăng. Đây là nhà thờ đầu tiên ở tỉnh Phú Yên, được xây dựng năm 1892. Trong nhà thờ được lưu giữ cuốn sách ‘Phép giảng tám ngày’.
Đây được xem là quyển sách văn xuôi tiếng Việt đầu tiên được in bằng chữ quốc ngữ. Tác giả quyển sách là linh mục thừa sai Alexandre de Rhodes (còn gọi là A-lịch-sơn Đắc-lộ).
Nghĩa tiếng Việt trung đại: ‘Phép giảng tám ngày cho kẻ muấn chịu phép rửa tọi, ma beào đạo Thánh Đức Chúa Blời’. Theo nghĩa hiện nay là “Phép giảng tám ngày cho kẻ muốn chịu phép rửa tội, mà theo đạo Thánh Đức Chúa Trời”.
Năm 1650, Đắc Lộ xin Thánh bộ truyền bá Đức tin của Tòa Thánh cho in quyển Lịch sử Đàng Ngoài bằng tiếng Ý. Năm 1651, ông lại xin in 3 quyển khác là: ‘Khái luận Việt ngữ’, ‘Từ điển Việt - Bồ - La’ và ‘Phép giảng tám ngày’.
Quyển Phép giảng tám ngày song ngữ, có 319 trang. Từng trang được in 2 cột song song: tiếng La tinh ở cột bên trái, tiếng Việt ở cột bên phải. Hình ảnh dưới đây là trang thứ nhất của cuốn sách.
Quyển sách đã nói lên sự đóng góp của các linh mục nước ngoài vào chữ Quốc ngữ tuy mục đích của họ là truyền đạo công giáo vào Việt Nam. Rất đáng trân trọng, biết ơn.
‘Phép giảng tám ngày’ là một quyển sách giáo lý Giáo hội Công giáo Roma do linh mục thừa sai Alexandre de Rhodes (tức Đắc Lộ) biên soạn bằng chữ Quốc ngữ, được in tại Roma, Ý vào năm 1651 cùng với Từ điển Việt-Bồ-La. Đây được xem là quyển sách văn xuôi tiếng Việt đầu tiên được in bằng chữ Quốc ngữ.
Sách có tên gốc Latinh là Cathechismvs in octo dies diuiſus, tên đầy đủ: Cathechismvs pro ijs, qui volunt ſuſcipere baptismvm in octo dies diuiſus (tiếng Việt trung đại: “Phép giảng tám ngày cho kẻ muấn chiụ phép rứa tọi, mà ꞗĕào đạo thánh đức Chúa blời”, tiếng Việt hiện đại: “Phép giảng tám ngày cho kẻ muốn chịu phép rửa tội, mà vào đạo thánh Đức Chúa Trời”).
Năm 1650, Đắc Lộ xin Thánh bộ Truyền bá Đức tin của Tòa Thánh (ngày nay là Bộ Phúc Âm hóa các Dân tộc, còn gọi là Bộ Truyền giáo) cho in quyển Lịch sử Đàng Ngoài bằng tiếng Ý. Đến năm 1651, ông lại xin in ba quyển khác là Khái luận Việt ngữ, Từ điển Việt-Bồ-La và Phép giảng tám ngày.
Quyển ‘Phép giảng tám ngày’ song ngữ, gồm 319 trang, từng trang được in hai cột song song: tiếng Latinh cột bên trái, tiếng Việt cột bên phải. Sách do Thánh Bộ Truyền bá Đức tin tài trợ và chủ trì việc in ấn tại xưởng in riêng của họ. Năm 1652, được Thánh bộ viện trợ cho một số tiền, Đắc Lộ sai một phụ tá người Trung Hoa đem sách từ Macao về Ý để in ấn.
Ở Việt Nam, nơi hiện lưu giữ cuốn sách này là Nhà thờ Mằng Lăng, thôn Hội Phú, xã An Ninh Tây, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên.
Sau gần 400 năm xem lại mới thấy một thuận lợi cho thế hệ ngày nay là biết thêm sự biến đổi của tiếng Việt, khác với cách nói của các cụ thời ban hành tác phẩm.
Hà Nội trước đây cũng có tượng đài Alexandre de Rhodes ở cạnh đền bà Kiệu, sau bị bỏ đi để làm tượng đài “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”, rồi khi tượng đài này chuyển về ngự tại Vườn hoa Hàng Đậu và Hà Nội cũng có chủ trương lập lại tượng đài Alexandre de Rhodes, nhưng mãi không thấy được xây dựng ở đâu.
Comments