Câu chuyện về Tạ Dương Minh, người Trung Hoa được đặt tên cho thành phố giàu nhất Việt Nam

Tính đến 31/5/2021, GRDP bình quân đầu người của thành phố mang tên ông Thủ Đức đã đạt 18.997 USD, cao nhất cả nước và gấp 3 lần địa phương xếp thứ 2.

Thành phố Thủ Đức.

“Sài Gòn – Chợ Lớn ai qua lại Thủ Ðức – Xuân Trường khách vắng đông”.

“Ông Thủ Đức” có tên tộc là Tạ Dương Minh, tên húy là Huy, tên hiệu là Thủ Đức, vốn là thủ lĩnh của thiểu số người Hoa nằm trong phong trào “phản Thanh phục Minh”, bị truy đuổi phải di cư sang Việt Nam thần phục nhà Nguyễn, tự nguyện làm thần dân nước Việt. Được phân đi khai khẩn đất hoang vùng Linh Chiểu Đông xưa, ông đã cùng người bản địa và di dân gốc miền Trung lập làng, canh tác mở mang cơ nghiệp.

Để thuận tiện cho người dân buôn bán, ông Tạ Dương Minh cho xây một ngôi chợ lớn nằm ở vị trí đẹp, thuận tiện giao thương ở khu vực này. Theo tư liệu cũ, vùng đất Thủ Đức 200 năm trước tương ứng với huyện Ngãi An của tỉnh Biên Hòa (Đồng Nai ngày nay), về sau huyện này được cắt ra, sát nhập vào tỉnh Gia Định. Vào năm 1868, lần đầu tiên cái tên “Thủ Đức” xuất hiện khi huyện Ngãi An tách ra, lập thành khu thanh tra Thủ Đức. Đến năm 1911, tỉnh Gia Định được người Pháp chia thành 4 huyện là Hóc Môn, Thủ Đức (gồm cả quận 2 và quận 9 ngày nay), Gò Vấp và Nhà Bè. Như vậy tên gọi Thủ Đức đã xuất hiện cách nay ít nhất 150 năm. Ông Tạ Dương Minh mất ngày 19 tháng 6 (không rõ năm nào), mộ bị mất hẳn dấu tích trong một thời gian. Đến năm Canh Dần (1890) hương chức làng Linh Chiểu Đông mới tìm lại được. Ngôi mộ cồ bằng đá 120 tuổi của ông Tạ Dương Minh rộng hơn 110 m2, nằm sâu trong một con hẻm thuộc đường số 10, phường Linh Chiểu, quận Thủ Đức ngày nay, với nấm mộ có hình “ngưu miên” tức trâu nằm ngủ (có người cho là voi phục). Đây là một trong ba cổ mộ ở Sài Gòn được công nhận là di tích cấp thành phố, ghi nhận của Vnexpress.

Ngôi mộ cổ của ông Tạ Dương Minh sau đợt trùng tu năm 2016.

Nơi an nghỉ của người sáng lập vùng đất Thủ Đức.

Và với Nghị quyết về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã và thành lập thành phố Thủ Đức thuộc TP.HCM vừa được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội được thông qua chiều 9/12/2020, Thành phố Thủ Đức đã chính thức được thành lập với diện tích tự nhiên là 211,56 km2 và quy mô dân số 1.013.795 người.

Tác giả: Võ Huy Phương